Kelime anlamı olarak kanser, bir organ veya dokudaki hücrelerin düzensiz olarak bölünüp çoğalmasıyla beliren halk dili ile kötü urlara denir. Halk dilinde tümör olarak da kullanılır.  Genel anlamda ise kanser vücudumuzun çeşitli bölgelerindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalması ile oluşan 100’den fazla hastalık grubudur. Çok çeşitli kanser tipleri olmasına rağmen, hepsi anormal hücrelerin kontrol dışı çoğalması ile başlar. Tedavi edilmez ise ciddi rahatsızlıklara, hatta ölüme dahi neden olabilir.

Normal Bir Hücre Nasıl Kansere Dönüşür?

Sağlıklı hücreler bölünme yetenekleriyle yenilenir, ölen hücrelerin yerini doldurur ve doku hasarlarını onarır. Bu bölünme ve çoğalma DNA aracılığıyla kontrol edilir ve belli bir düzeni vardır. Fakat DNA’da oluşan birtakım hasarlar sonucu bazı hücreler kontrolsüz bölünür ve çoğalır. Bu şekilde kontrolsüzce bölünüp çoğalan hücreler ”Kanser” hücreleri olarak adlandırılmaktadır. Bu hücreler bir araya gelerek ”Tümör”leri oluşturur. Tümörler iyi huylu veya kötü huylu olabilirler. İyi huylu tümörler kanser değildir. Bunlar sıklıkla alınırlar ve çoğu zaman tekrarlamazlar. İyi huylu tümörlerdeki hücreler vücudun diğer taraflarına yayılmazlar. En önemlisi iyi huylu tümörler nadiren hayatı tehdit ederler. Kötü huylu tümörler kanserdir. Kötü huylu tümörlerdeki hücreler anormaldirler ve kontrolsüz ve düzensiz bölünürler. Bu tümörler normal dokuları sıkıştırabilirler, içine sızabilirler ya da tahrip edebilirler. Eğer kanser hücreleri oluştukları tümörden ayrılırsa, kan ya da lenf dolaşımı aracılığı ile vücudun diğer bölgelerine gidebilirler. Gittikleri yerlerde tümör kolonileri oluşturur ve büyümeye devam ederler. Kanserin bu şekilde vücudun diğer bölgelerine yayılması olayına metastaz adı verilir.

Kanserin sebebi kesin olarak bilinmemektedir. Kanser hastalığı için iki grup risk faktörü vardır. Bunlar değiştirilebilir faktörler ve değiştirilemeyen faktörlerdir. Değiştirilemeyen faktörler yaş, cinsiyet ve aile öyküsüdür. Değiştirilebilir faktörler ise çevresel etkenlerdir. Bunlar:

• Sigara ve alkol kullanımı,
• Radyasyona maruz kalma,
• Bazı virüsler,
• Kötü beslenme alışkanlığı,
• Gıdalardaki katkı maddeleri,
• Uzun süre güneş ışığına maruz kalma,
• Aşırı dozda röntgen ışınına maruz kalma,
• Bazı kimyasal maddeler (katran, benzin, boya maddeleri, asbest v.b.),
• Hava kirliliği,

Bu risk faktörlerinden biri veya daha fazlasına maruz kalmak bu kişide kesin kanser gelişeceğini göstermez, ama kansere yakalanma ihtimalini arttırır. Bazı insanlar birçok risk faktörü bulundurmasına rağmen yaşamı boyunca hiç kansere yakalanmazken, kanser tanısı konulan bazı hastalarda ise hiçbir risk faktörüne rastlanmayabilir.

Sık Görülen Kanser Tipleri

• Cilt kanseri
• Meme kanseri
• Akciğer kanseri
• Prostat kanseri
• Mide kanseri
• Kalın bağırsak (kolon) kanseri
• Rahim ağzı (serviks) kanseri
• Lenf bezi tümörleri

Kanser tiplerinin görülme sıklığı açısından kadın ve erkekler farklılık göstermektedir.  Coğrafi bölgelere ve ırka göre de kanser sıklığı farklılıklar gösterir. Hem erkeklerde hem kadınlarda en çok görülen kanser çeşidi deri kanseridir. Ülkemizde bunu erkeklerde akciğer, prostat, kalın barsak, rektum, mide ve pankreas; kadınlarda meme, akciğer, kalın barsak, rektum, serviks, over, mide ve pankreas kanserleri takip etmektedir.

Son yirmi-otuz yıl içinde, ortalama yaşam süresinin uzamasıyla nüfusun içindeki yaşlı sayısının artmasına, aynı zamanda da sigara içenlerin çok sayısında artış olmasına bağlı olarak, kanser hastalıklarının sayısında gözle görülür bir artma olmuştur. Kadınlarda sigara kullanımının yaygınlaşması ile paralel olarak akciğer kanseri sıklığı meme kanserine yaklaşmaktadır.

Kanser belirtileri

• Kanser, her vücutta farklı birtakım belirtiler ortaya çıkarır.
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Yüksek ateş
• Kronik halsizlik
• Güçlü ağrılar
• Meme, koltukaltı veya vücudun başka bölümlerinde hissedilen sert ve hareketsiz kitleler
• Ciltteki, özellikle ben ve siğillerde değişiklikler
• Ağızda diş etlerinde yoğun kanamalar, iyileşmeyen yaralar
• Balgamda kan gelmesi ve kronik öksürük
• Zamansız vajinal kanamalar
• Dışkıda kan bulunması ve uzun süren dışkılama problemleri
• İdrarda kan bulunması ve idrar sıklığının değişmesi

Bu belirtiler onkoloji konusunda uzman bir  doktor tarafından mutlaka değerlendirilmelidir. Doktor kontrolü öncesinde erken teşhisin birçok hastanın hayatı kurtardığı ve herhangi bir kalıcı hasara uğramadan hastalığın tedavisini mümkün kılar. Ancak erken teşhis, belirtilerin doğru değerlendirilmesi, düzenli kontrollerin ihmal edilmemesiyle zamanında doktor tarafından gerekli tetkik ve testlerin yapılması ile mümkün olabilir. Cerrahi onkoloji kanser hastalarına uygun cerrahi tedavinin planlanması ve uygulanması ile sonraki tedavilerin yönlendirilmesi konusunda uzmanlaşmış ileri bir uzmanlık alanıdır.

Kaynaklar: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-nedir-belirtileri

https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-nedir-belirtileri/kanser-nedir-belirtileri1/kanserin-nedenleri-ve-s%C4%B1k-g%C3%B6r%C3%BClen-kanserler.html